حافظه حسی (Sensory Memory) بخشی از حافظه است که اطلاعات حسی دریافتی از محیط را برای مدت بسیار کوتاهی در مغز ذخیره می‌کند. این حافظه به ما کمک می‌کند تا اطلاعات دریافتی از حواس مختلف را سریع پردازش کنیم و به سرعت نسبت به محیط واکنش نشان دهیم.

حافظه حسی شامل حافظه‌های بصری، شنوایی، لامسه‌ای، چشایی و بویایی است. این نوع حافظه، به ویژه در زمینه پردازش اطلاعات در کوتاه‌مدت اهمیت زیادی دارد و نقطه آغازی برای تشکیل حافظه کوتاه‌مدت و بلندمدت به حساب می‌آید.

مدت زمان حافظه حسی

حافظه حسی دارای ظرفیت بالایی است، اما مدت زمان حفظ اطلاعات در آن بسیار کوتاه است. هر کدام از انواع حافظه حسی مدت زمان خاصی را برای نگهداری اطلاعات دارند:

1- حافظه دیداری (Iconic Memory)

• مدت زمان: حافظه دیداری یا تصویری، اطلاعات بصری را برای مدت زمان بسیار کوتاهی (تقریباً 0.2 تا 0.5 ثانیه) در مغز نگه می‌دارد.
• مثال: اگر به صفحه‌ای شلوغ از یک کتاب نگاه کنید و سپس چشم خود را ببندید، برای لحظه‌ای کوتاه ممکن است بتوانید کل صفحه را به صورت تصویری در ذهن خود داشته باشید، اما این تصویر به سرعت از بین می‌رود.

2- حافظه شنوایی (Echoic Memory)

• مدت زمان: حافظه شنوایی یا اکوئیک، اطلاعات صوتی را برای مدت زمان طولانی‌تری نسبت به حافظه دیداری، یعنی حدود 2 تا 4 ثانیه، نگه می‌دارد.
• مثال: وقتی کسی جمله‌ای می‌گوید و شما به سرعت نمی‌شنوید، برای چند ثانیه می‌توانید صدای آن جمله را در ذهن خود مرور کنید و سعی کنید آن را بهتر متوجه شوید.

3- حافظه لمسی (Haptic Memory)

• مدت زمان: این حافظه برای ثبت تجربیات لمسی است و معمولاً اطلاعات را برای حدود 1 تا 2 ثانیه ذخیره می‌کند.
• مثال: اگر با انگشت خود سطحی زبر را لمس کنید و سپس دست خود را بردارید، ممکن است تا لحظه‌ای کوتاه آن حس را در ذهن داشته باشید.

اهمیت و کارکرد حافظه حسی

حافظه حسی مانند فیلتر اولیه‌ای عمل می‌کند که اطلاعات ورودی را به سرعت پردازش می‌کند. اگرچه این حافظه بسیار گذراست، اما در تصمیم‌گیری‌های سریع و پردازش ابتدایی اطلاعات بسیار مؤثر است. اطلاعاتی که به اندازه کافی توجه دریافت کنند، به حافظه کوتاه‌مدت منتقل می‌شوند و در صورت نیاز، می‌توانند به حافظه بلندمدت منتقل شوند.

مثال‌های کاربردی از حافظه حسی

1- حافظه دیداری در رانندگی

وقتی در حال رانندگی هستید و نگاهتان به تابلوهای راهنمایی و رانندگی یا علائم جاده‌ای می‌افتد، حافظه دیداری به شما کمک می‌کند تا به سرعت اطلاعات را پردازش کرده و تصمیمات فوری بگیرید، حتی اگر تنها یک نگاه کوتاه به این علائم داشته باشید.

2- حافظه شنوایی در مکالمات تلفنی

هنگام مکالمه تلفنی، اگر به یک جمله یا عبارت به طور کامل توجه نکرده باشید، برای چند ثانیه ممکن است آن جمله را در حافظه شنوایی خود مرور کنید تا بتوانید آن را بهتر درک کنید و سپس به پرسش یا پاسخ مناسب بپردازید.

3- حافظه لمسی در تایپ کردن

هنگام تایپ کردن روی کیبورد یا گوشی همراه، حافظه لمسی کمک می‌کند که شما بدون نیاز به نگاه کردن به صفحه‌کلید، کلیدها را پیدا کنید. این حافظه کوتاه‌مدت برای شناخت احساس کلیدها به صورت ناخودآگاه به کار می‌رود.

حافظه حسی بخشی از سیستم حافظه است که به ما اجازه می‌دهد اطلاعات دریافتی از محیط را به سرعت پردازش کنیم و آن‌ها را در صورت نیاز به حافظه کوتاه‌مدت یا بلندمدت انتقال دهیم. این حافظه به دلیل کوتاه بودن زمان نگهداری، اطلاعات زیادی را به سرعت فیلتر می‌کند و باعث می‌شود توجه و تمرکز ما روی موارد مهم‌تر متمرکز شود.